Fawning en de weg terug naar je ware zelf
Wat is een traumarespons?
Wanneer we als kind dingen ervaren of reacties ontvangen die zo overweldigend zijn dat je ze op dat moment niet kunt plaatsen, verwerken of als niemand te hulp schiet, dan ontstaat er een zogenaamde traumarespons. Dit is een respons die je lichaam op dat moment nodig acht om te overleven. Zonder deze respons kun je letterlijk of figuurlijk sterven. Energetisch gezien is het een vastgelopen of onverwerkte emotie en energie. Als energie niet kan blijven stromen of gevoeld wordt, zet het zich vast in je lichaam en wordt het een trauma. Om bijvoorbeeld emoties als angst, boosheid of verdriet niet te voelen, doe je er onbewust alles aan om zo iets niet meer mee te hoeven maken. Je gaat dan bepaalde traumarespons creëren.Wat is Fawning?
Er zijn verschillende manieren om te overleven in een gevaarlijke situatie. De bekendste trauma responsen zijn Fight, Flight & Freeze reacties. Er is echter nog een vierde, namelijk Fawning. In het Nederlands wordt deze vrij vertaald in pleasegedrag.
Je kunt gaan vechten, antwoord geven of terug slaan. Je kunt gaan vluchten, wegrennen en de gevaarlijke plek verlaten. Mochten de eerste twee geen optie zijn, dan kun je bevriezen en niet meer in staat zijn om te handelen en te spreken. En bij pleasegedrag, pas je je aan aan het gevaar of de aanvaller om te blijven overleven. Fawning is minder bekend en daarom zoom ik er in deze blog op in. Het is een erg ingenieus mechanisme, een unieke combinatie van de andere responsen. De energie van vechten en vluchten zorgen voor de kracht die nodig is om in sociaal contact te blijven en de bevriezing houdt een gedeelte van onszelf buiten beeld. Namelijk je eigen wensen, gevoelens en grenzen. Het is blijven en weg willen tegelijkertijd. Zeg maar, altijd met 1 voet buiten staan.
Fawning en gevolgen
Je gaat je als kind aanpassen en wenselijk gedragen. Je gaat je verbinden op de voorwaarden van de ander. Je zoekt de veiligheid op in het samenvallen met de wensen en behoeften van de ander. Zo maak je de omgeving zo voorspelbaar mogelijk. De prijs is echter hoog, want je verbergt je ware authentieke zelf en als je dit lang genoeg blijft doen, weet je niet meer wie je en waar je voor staat. Je bent dan niet meer in staat om te voelen wat je zelf nodig hebt en je geeft je eigen grenzen op. Je raakt van jezelf verwijderd. Je wordt afhankelijk van de wereld om je heen, van de mening van anderen, de oordelen van anderen en complimenten van anderen.Wanneer ontwikkel je zo’n fawn respons?
Een traumarespons of overlevingsmechanisme ontwikkel je meestal in je kindertijd. Als vechten vluchten geen optie is, doordat de situatie nog onveiliger werd, je gestraft of genegeerd werd als je wilde vechten of vluchten, kan ons systeem kiezen voor bevriezen of pleasen. Bevriezen door je te onttrekken aan sociaal contact, de woorden het ene oor in te laten en het andere oor uit of op je kamer te gaan zitten. Als dat niet werkte, als uit contact gaan meer gedoe opleverde, dan kon je niet anders dan pleasen. Door te pleasen kon je in het gezinssysteem blijven en jezelf zo veilig mogelijk houden toen je afhankelijk was van je ouders/verzorgers en zij tegelijkertijd ook de bron van gevaar of onvoorspelbaarheid waren.
Vastlopen
Tegen de tijd dat je volwassen bent, ben je goed geworden in deze please respons en kun je hierdoor vastlopen. Het kost namelijk behoorlijk veel energie om je ware gevoelens te blijven onderdrukken. De overeenkomst tussen alle responsen is dat ze ons uit verbinding halen met de ander en onszelf in bescherming brengen: uit de connectie en in de protectie.Fawning en codependent gedrag
Veel mensen in mijn praktijk LIEVScoaching vertonen codependent gedrag. Een codependent voelt precies aan wat een ander nodig heeft en anticipeert hierop. Dit gedrag is verwant met de trauma respons fawn, met pleasegedrag. Door dit gedrag gaat het geluk van een ander voor op het eigen geluk. De persoon met codependent gedrag cijfert zich weg, grenzen vervagen en op termijn is de batterij helemaal leeg en is de persoon niet meer in staat om de eigen behoeften te bepalen.Een voorbeeld
Tijdens de zwangerschap van mijn oudste zoon was ik continu misselijk, maar vanuit mijn codependente gedrag had ik het idee dat ik op het werk niet gemist kon worden, alles op moest lossen en iedereen te vriend moest houden. Ik voelde me heel erg verantwoordelijk, werkte hard en was niet te stoppen. Ik was misselijk, gaf over, at weer een beetje en pepte mezelf op voor de volgende afspraak. Dag na dag. Na 20 weken was ik uitgeput, maar stoppen of een tandje lager kwam niet in mij op…. Ik had mijn partner en collega’s nodig om in te grijpen. Tja, dat is wat je noemt een moment dat de fawn respons niet meer diende.Codependentie en verlatingsangst
Codependent gedrag kenmerkt zich vaak door een onderliggende dynamiek van verlatingsangst. Ik had de acceptatie van een ander nodig en mijn werk nodig om mij compleet te voelen. Als je als kind opgroeit in een disfunctioneel gezin waar ouders/verzorgers bijvoorbeeld emotioneel afwezig zijn, de eigenheid van het kind miskennen, verslaafd zijn, fysiek geweld vertonen of een mentale uitdaging hebben kan je als kind geleerd hebben om te gaan pleasen. Op deze wijze heb je geleerd jezelf of andere gezinsleden veilig te stellen en te kunnen anticiperen op onvoorspelbaar gedrag. De ouder/verzorger was niet afgestemd op wat jij nodig had.
Jezelf veilig houden
Door te pleasen maak je gebruik van je aangeboren hechtingsvermogen om jezelf veilig te houden, door de dreiging te reduceren en de ander tevreden te houden. Wanneer je ouders/verzorgers gunstiger gestemd zijn, kun jij ook eerder rekenen op een veiligere situatie. Dit kan zich later blijven herhalen in werk en relaties. Je kunt je dan leeg, verward of verstikt voelen en je raakt het contact met jezelf kwijt.Disfunctioneel of te beschermd
Fawn kan zoals hierboven beschreven ontwikkeld worden als respons op dysfunctionele dynamieken, maar kan ook ontstaan als je niet voldoende geleerd hebt je IK te ontwikkelen doordat je te beschermd opgevoed bent. Als je ouders/verzorgers er alles aan gedaan hebben om ‘nare dingen of gedoe’ bij je weg te houden, dan heb je niet leren omgaan met weerstand. Je gaat dan weerstand of gedoe vermijden door te pleasen of aan te passen.Fawning en HSP
Fawn wordt veel gezien bij kinderen met een zogenaamd neurodivers brein, zoals ADHD, autisme, HSP en hoogbegaafdheid. Deze kinderen hebben een heel gevoelig zenuwstelsel en pikken als geen ander -impliciete- signalen op uit hun omgeving. Effect hiervan kan zijn dat ze zich zo aan gaan passen dat ze hun ware zelf, hun eigen authenticiteit, de ziel verbergen onder een overlevingsstrategie. Hoe effectief deze respons ook was als kind. Er komt een moment in je volwassen leven dat je gaat merken dat het je niet meer dient.En nu ben je volwassen
Onze responsen en overlevingsmechanismen in het hier en nu zijn gebaseerd op oude programmaties. Bij stress worden we getriggerd en gaan we terug naar onze oude respons. Het brein en je lichaam kunnen geen onderscheid maken tussen hier en nu en toen en daar.
Wat fawn zo ingewikkeld maakt is dat het naast een respons ook sociaal wenselijk gedrag is. Er zijn voor de ander, ergens heen gaan omdat het zo hoort. Het maakt fawn lastiger te herkennen dan reacties waarbij de verbinding met de omgeving helemaal verbroken wordt, iemand boos wordt, zich terugtrekt en uit contact gaat. Iedere keer dat de pleaser in je weer een compliment krijgt is dat een reden om de volgende keer weer in actie te komen. Daarmee zorgt een sociaal wenselijke overlevingsstrategie dat deze blijft bestaan en je keer op keer voor jezelf bevestigt dat je eigen gevoelens en wensen er niet toe doen. En zo kun je vanuit een overlevingstand in een please-reflex in disfunctionele relaties of werksituaties blijven zitten. Het overlevingsmechanisme beschermt het gekwetste kind in ons. Dat kind weet niet dat er nu meer hulpbronnen beschikbaar zijn dan aanpassen of onderwerpen.
Tekenen van de respons fawn
- Je hebt moeite met ‘Nee’ zeggen.
- Je vind het lastig om grenzen aan te geven en deze te bewaken
- Je anticipeert en past je snel aan, aan de mening, gevoelens of behoeftes van een ander
- Je hebt regelmatig stemmingswisselingen of emotionele uitbarstingen
- Je hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel, neemt veel op je schouders waardoor overprikkeling op de loer ligt.
- Je vindt het lastig om je eigen mening te formuleren en aan te geven wat jij wilt.
- Je weet niet goed wie je bent.
- Je gaat gedoe uit de weg, vermijd conflicten en/of streeft naar harmonie en bemiddelt.
- Je bent kritisch op jezelf
Hoe heel je bij fawning?
Zoals altijd start het met bewustwording en herkenning van je patronen en de pijn die hieronder zit. Herkennen en erkennen wat maakte dat het zo nodig was om te pleasen als kind of jongvolwassene. Herkennen dat bepaalde patronen zich in je leven blijven herhalen waarbij je niet helemaal jezelf bent en bijvoorbeeld een masker of harnas bent gaan dragen. Dit vraagt om een weg naar binnen. Stop met overleven en herstel de verbinding met jezelf. Je hebt vroeger precies dat gedaan wat nodig was om te overleven, maar in het hier en nu heb je ook andere opties.Voed jezelf
Je kunt jezelf gaan voeden met activiteiten en dingen die jou voeden en echt voldoening geven. Jezelf gaan omringen met contacten die je voeden. Het vraagt een dosis moed. Moed om te kiezen en moed om verantwoordelijkheid te leren nemen inclusief het aanvaarden van de consequenties van deze keuzes. Have the courage to be yourselfHulp nodig?
Ik geloof in de kracht van zelfheling. Je hebt als mens een groot potentieel. Mocht je hulp in willen roepen of een steuntje in je rug zoeken, voel dan bij wie je je op je plek voelt en of de ander jou het gevoel geeft dat je waardevol bent en evenwaardig.In een coachtraject bij LIEVScoaching begeleid ik je hier graag bij. Leer stap voor stap hoe je deze hardnekkig strategieën in je werk en/of privé aan kunt pakken en ga met praktische tools aan de slag om ze te doorbreken. Als dit bericht bij je resoneert, neem dan een kijkje op mijn website: www.lievscoaching.nl en bij LIEVSvoorjou of LIEVSvia je werk en plan een gratis kennismakingsgesprek.
Volg je me al op Linkedin, facebook en instagram?Meest recente berichten
