Rejection Sensitivity en angst voor afwijzing

Wat is Rejection Sensitivity?

Rejection Sensitivity is een intense emotionele reactie op waargenomen of feitelijke afwijzing, kritiek of falen. Het is een vorm van emotionele overgevoeligheid. Wanneer je last hebt van Rejection Sensitivity is je focus helemaal naar buiten gericht op de ander. Je handelt vanuit de overtuiging dat je niet oké bent en bent extern op zoek naar erkenning en waardering en richt je op het vervullen van behoeften van anderen. Als je maar enigszins het idee of gevoel hebt dat de ander je niet oké vindt, voelt dit als een afwijzing of kritiek. Het hoeft daarbij niet echt zo te zijn dan een ander je afwijst. In veel gevallen vul je dit zelf in aan de hand van de signalen die je registreert en eerdere ervaringen die je perceptie gevormd hebben.

Rejection Sensitivity en oorzaken

De meeste oorzaken van Rejection Sensitivity gaan terug tot in je kindertijd. Onderzoek heeft uitgewezen dat de relatie van kinderen met hun ouders/verzorgers hun gevoeligheidsniveau beïnvloedt. Als je als kind veel fysieke of emotionele verwaarlozing of afwijzing ervaren hebt, kan dit zich omgezet hebben in een overtuiging dat je niets waard bent of dat je niet goed genoeg bent of er niet bij hoort. Dit kan zo’n grote invloed op je zelfbeeld hebben dat je dit in je volwassen leven meedraagt en schuld- en schaamtegevoelens kunt ervaren.

Rejection Sensitivity kan ontstaan als je vroeger bijvoorbeeld veel kritiek en negatieve opmerkingen ontvangen hebt omdat anderen je impulsief, irritant of luidruchtig vonden. Of doordat je je niet begrepen voelde, je geen ruimte voelde, je anders voelde of buiten de groep viel. Ook door onbegrip of indirect doordat je (bewust en onbewust) voor anderen moest zorgen, kun je je vaker afgewezen gevoeld hebben. Rejection Sensitivity ontwikkel je dus door hoe anderen op je reageren en heeft invloed op hoe je handelt in relaties en hoe je uitdagingen die je tegenkomt in je leven interpreteert.

Rejection Sensitivity en HSP

Rejection Sensitivity komt meer voor bij neurodivergente mensen zoals HSP waarbij het brein anders werkt. De afwijzingsgevoeligheid kan zoals beschreven ontstaan door trauma en ervaringen in relatie tot anderen eerder in je leven. Dit hoeven niet altijd grote traumatische gebeurtenissen te zijn. Zeker voor HSP kunnen kleine dingen soms groot voelen doordat een HSP extra gevoelig is voor prikkels. Deze prikkels harder binnenkomen en meer gevoeld en diepgaand verwerkt worden. HSP zijn hierdoor ook gevoeliger voor angst. Dus hoewel Rejection Sensitivity vaak in één adem genoemd wordt bij HSP, is het geen HSP kenmerk. Het is eerder een gevolg van je HSP in combinatie met externe gebeurtenissen.

Herken jij jezelf hierin?

Ervaar je Rejection Sensitivity? Dan herken je jezelf misschien in de volgende signalen:

Je kunt heftig reageren op kritiek of afwijzing, ook als deze mild of constructief is.
Je hebt een negatief zelfbeeld en weinig eigenwaarde en zelfvertrouwen.
Je bent perfectionistisch en werkt hard uit angst om maar geen fouten te maken of kritiek te ontvangen.
Je hebt een sterke innerlijk criticus.
Je probeert gemaakte fouten te verbergen
Je voelt jezelf vaak schuldig of schaamt je over ogenschijnlijk onbelangrijke zaken en dingen.
Je hebt de neiging taken, activiteiten of sociale gelegenheden te vermijden uit angst voor kritiek of afwijzing en je vind het lastig om je comfortzone te verlaten.
Je ervaart stress en spanning, soms zo erg dat je er hoofdpijn of buikpijn van krijgt
Je hebt vaak de neiging anderen te pleasen, je te verontschuldigen of sorry te zeggen.
Je gelooft in de gedachte dat anderen je niet mogen en je niet leuk of raar vinden.
Je kunt snel en vaak wisselen van humeur, vooral na sociale interacties.

Kenmerken Rejection Sensitivity

Kenmerkend voor Rejection Sensitivity is de externe focus en samenhangende beschermingsmechanismen.

Externe Focus Je bent continu op zoek naar externe erkenning, waardering, bevestiging, begrip en toestemming van de ander. Vind de ander je goed genoeg? Mag je er zijn?
Ontvang je bevestiging dan voelt het even goed, maar ontvang je deze niet, dan zorgt dat voor een naar gevoel. Door je antennes te richten op de ander, ben je bezig met wat anderen van je vinden. Of ze niet boos of teleurgesteld zijn. Door steeds bezig te zijn met wat een ander denkt of doet, het vervullen van andermans behoeften, houdt je jezelf gevangen in een patroon. En omdat alles wat je aandacht geeft groeit, is de kans dat dit patroon een selffullfilling prophecy wordt.
Beschermingsmechanismen. Om afwijzing te voorkomen ontwikkel je een beschermingsmechanisme wat je als kind beschermt tegen afwijzing. Je gaat geloven in het idee dat de ander jou niet oké vind en dat je niet voldoet aan de verachtingen van de ander. Als gevolg hiervan kun je doorschieten in gedrag zoals anderen pleasen, behagen, aanpassen, perfectionisme, oververantwoordelijkheid, hard werken en controle gedrag. In dit gedrag kun je jezelf verlaten en afhankelijk maken van anderen, gaan overanalyseren en sociale situaties gaan vermijden om pijn van afwijzing, kritiek of teleurstelling te voorkomen.

Triggers bij Rejection Sensitivity

Volgens Prof. Elke van Hoof gaan bij Rejection Sensitivity continu alarmbellen af bij twee triggers.

Als je de perceptie, de gedachten of het gevoel krijgt dat je er niet bij hoort, niet gewaardeerd wordt, niet aardig wordt gevonden of anders bent. Kortom de angst dat je niet ok bent.
Een andere trigger is de perceptie van falen, door de mand vallen (impostersyndroom), tekortschieten en niet voldoen aan de verwachtingen. Kortom de angst dat je het niet goed doet als kind, werknemer, collega, partner, ouder of vriend(in).

Gevolgen Rejection Sensitivity

In een gezonde situatie kan je onderscheid maken tussen je beleving en de feitelijke signalen die je krijgt. Bij Rejection Sensitivity gaat dit niet. Je interpreteert mentaal de signalen als ‘afwijzing’. Fysiek gezien is je zenuwstelsel in een verhoogde staat van paraatheid en is je stress-systeem continu waakzaam en hyperalert op mogelijke afwijzing. De eerder geschreven gedragingen kunnen op den duur ten kosten gaan van jezelf, veel stress geven, je uitputten en tot fysieke klachten en depressie of burn-out leiden.

Hoe doorbreek je het patroon van Rejection Sensitivity?

Rejection Sensitivity is een vaak onbegrepen, maar kan veel impact hebben op hoe je het leven ervaart. Door de signalen en kenmerken te herkennen en de juiste strategieën en begeleiding, kun je stap voor stap leren om beter om te gaan met de intense emoties die gepaard gaan met kritiek en afwijzing.

Wordt je bewust van je patronen en mechanismen en onderzoek wanneer en waarom je beschermingsmechanismen hebt ontwikkelt (als HSP).
Leer meer over de werking van een neurodivergent brein, je zenuwstelsel, HSP en trauma.
Ben je bereid om te veranderen en de leiding over jezelf te leren nemen? Er is een sterke motivatie en groot verlangen nodig om patronen te doorbreken en niet langer te ontkennen, vermijden of te onderdrukken.
Leer dingen anders te interpreteren. Dit kun je doen door je bewust te worden van je dachten en deze te controleren. Kijk naar de feiten en onderzoek je gedachten of het klopt wat je denkt en voelt. Weet je bijvoorbeeld zeker dat een ander niet op jou zit te wachten of je niet wil helpen. Je gedachten onderzoeken kun je bijvoorbeeld doen door bij de ander te checken of je gedachte en gevoelens kloppen.
Zorg goed voor jezelf. Goed eten, goed slapen en een duidelijk ritme werken om lekker in je vel te zitten.
Leer jezelf en je emoties te reguleren.
Wees mild voor jezelf, accepteer dat je gevoelig bent voor afwijzing. Ontdek en ervaar dat het hier en nu veilig is. Door nieuwe ervaringen op te doen, kun je ervaringen herschrijven en zelfvertrouwen laten groeien. Met zelfcompassie, mildheid en begrip voor je angst.
Ontwikkel zelfliefde en leer ruimte te maken voor wat jij wil, voor jouw behoeftes en verlangens. Leer liever en milder te worden voor jezelf. Leer jezelf te begrenzen en stress te hanteren en te verminderen. En voorkom daarbij langdurige onder- of overprikkeling als HSP.
Zoek hulp bij het doorbreken van dit patroon. Zoek steun van iemand die dit patroon herkent, zodat je het niet alleen hoef te doen. Je mag hulp vragen. Je staat er niet alleen voor.

Meer rust en vreugde ervaren?

Leer vertrouwen op wat jij vindt en voelt. Leer dat afwijzing er soms bij hoort, maar dat jouw identiteit hier niet van afhangt. Kies voor jezelf en Be Yourself. Als je meer en meer voor jezelf kiest, trouw blijft aan jezelf zul je merken dat je meer rust en vreugde in het leven kunt ervaren.

Bij LIEVScoaching kun je terecht voor coaching om dit patroon te doorbreken vanuit een holitisch perspectief. Plan een afspraak om te voelen of je bij LIEVScoaching op de juiste plek bent.

Meer weten, neem een kijkje op mijn website (www.lievscoaching.nl) en neem gerust contact met me op. Tip: schrijf je ook in voor de LIEVSnieuwsbrief. Een mailing vol persoonlijke verhalen, tips, inspiratie en activiteiten.